شارت معماری : حاصل اشتباه یا نتیجه واقعیت …

واژه غریب شارت در زمان دانشجویی معماران معنا می یابد. وقتی که دانشجویان سالهای بالاتر از “شارت پروژه ها” میگویند … این کلمه بعدها و تا زمان کار حرفه ای ادامه خواهد یافت … خیلی از شرکتهای معماری با همین عنوان نیروهای خود را به کار سخت و دائمی واداشته اند … حال پرسش این است که شارت پروژه را باید حاصل یک اشتباه دانست یا نتیجه واقعیتهای موجود و جزئی جدانشدنی از حرفه معماری؟

کلمه شارت (chariot[۱]) واژه ای در اصل فرانسوی به معنی گاری است … معروف است که دانشجویان بوزار در روز تحویل ، پروژه ها را با گاری به محل ژوژمان حمل کرده و حتی در این لحظات نیز روی پروژه های خود کار میکردند … به طور کلی شارت یعنی تلاش برای انجام کار در یک دوره کاری فشرده و با زمان محدود … ویا : تلاش برای به پایان رساندن پروژه به وسیله کار در زمانی علاوه بر زمان کاری ، مثلا اضافه کاری در شرکت ها و یا شب بیداری در کار شخصی…

وقتی صحبت از شارت هست ، یعنی برای تحویل یا انجام کاری دچار تنگی زمان هستیم ، نیرو و یا وقت کافی برای انجام آن کار نداریم و مجبوریم با اضافه کردن زمانهای غیر کاری و بیشتر کار کشیدن از نیروها ، پروژه را به هر نحو ببندیم … این تنگی زمان لزوما یکی دو روز یا یک هفته نیست … اگر پروژه ای با توجه به منابع انسانی و توان ما به شش ماه زمان نیاز داشته باشد و ما فقط پنج ماه وقت داشته باشیم یعنی ما در شارت کاری هستیم … حال به بررسی پارامتر های تاثیر گذار بر این روند میپردازیم:

۱-     کسی که زمان پروژه را تعریف میکند تاثیر مستقیمی بر برنامه ریزی انجام آن دارد ، خواه کارفرمایی باشد که همیشه به زمانهای کوتاه علاقه مند است و یا رییس شرکتی که برای رسیدن به دستمزد پروژه زمان کمتری را به تیم کاری اعلام میکند. (اگر در لحظه ای که بعد از تمام تلاشها کار نرسید و رییس اعلام کرد تلفنی با کارفرما صحبت کرده و کار عقب افتاده … مطمئن باشید که این حرف دروغ است و کار زمان بیشتری داشته)

۲-     زمانی که به دست عوامل بالا برای تحویل کار تعیین میشود، که اگر کمتر از میزان مورد نیاز باشد پروژه از همان ابتدا در شارت است.

۳-     نیروهای کاری موثرترین و مهمترین بخش یک پروژه هستند ، مکمل بودن توانایی ها و روحیه کار جمعی در انجام به موقع پروژه موثرند. افراد بیشتر به معنی تیم قویتر نیست و گاهی نتیجه معکوس خواهد داشت.

۴-     مدیر پروژه … یک مدیر پروژه کارآمد میتواند نقشی حیاتی در عبور پروژه از گرداب شارت ایفا کند. خیلی از شرکتهای مشاور بخش زیادی از وقت پروژه را صرف حواشی میکنند و در نهایت دچار تنگی وقت برای تحویل پروژه هستند.

۵-     ابزارها … پیش فرض بر این است که ابزارهای لازم در اختیار تیم کاری قرار دارد … گاهی یک کامپیوتر با سرعت کم زمان مورد نیاز پروژه را چندین ساعت بالا میبرد.

۶-      زمان مورد نیاز پروژه برآیندی است از خواسته های کارفرما و توانایی تیم کاری ، هر پروژه با توجه به توانایی های ما به زمان معینی احتیاج دارد.

جمعبندی پارامتر های بالا مشخص میکند که شارت در نهایت حاصل سه عامل مهم است :

۱-     زمان کم پروژه

۲-     کمبود منابع ( کم بودن یا ضعیف بودن تیم کاری)

۳-     مدیریت نامناسب

مشکل اینجاست که بیشتر اوقات ما شاهد ترکیبی از عوامل بالا هستیم … خصوصا عدم توانایی مدیریتی که بیماری شایع خیلی از شرکتهای معماری است، باعث اتلاف زمان و استفاده نامناسب از نیرو ها و در نهایت به شارت افتادن میشود …

یک مثال … ببینید یک طرح مرحله اول معماری با حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار مترمربع مثلا یک دانشکده متالورژی میتواند در زمانی یک ماهه با دو نفر [۲] نیروی کارآمد به خوبی انجام گیرد : یک هفته مطالعات اولیه ، یک هفته طرح معماری و یک هفته پخته شدن و ارائه طرح. میپرسید هفته آخر ؟ هفته آخری در کار نیست و یکی از نکات هم همینجاست : یک چهارم وقت تیم پروژه حتما صرف مسایل جنبی ( گرفتن پرینت در اسرع وقت جهت فلان جلسه ) خواهد شد.

خوب تا اینجا همه چیز خوب و مناسب بود … شارت از کجا وارد پروژه میشود ؟

زمان پروژه به نصف کاهش یافته یا یکی از افراد تیم کاری کم شده ، آیا راهی هست ؟ نکته دوم اینجاست : بخشی از خواسته های پروژه کم خواهد شد : مطالعات به نکات مهم منتهی به برنامه ریزی فیزیکی فروکاسته میشود ،یعنی کلا سه روز (هفته کاری ۵ روز است) با کاستن از حساسیتهای طرح معمارانه ، زمان طراحی به ۴ روز تقلیل مییابد و برای ارائه کار کلا ۲ روز و یک روز جهت امور جنبی و پیشبینی نشده اختصاص خواهیم داد ( این امور هرگز حذف نخواهد شد) همچنین بسیار مهم است که برنامه کاری طوری تنظیم شود که هر دو نفر پروژه در تمام زمان اختصاص یافته به طور فعال کار کنند … نتیجه پرهیز از شارت کاری تا حد ممکن با مدیریت مناسب زمان و منابع است بسیاری از معماران آنچنان درگیر زوائد و حواشی کار میشوند که اصل کار فراموش میشود ، تیم معماری برای بستن  این پروژه ها تا دیر وقت مشغول کارند…

اگر زمان باز هم کم شود ، باید از خواسته های پروژه کاست ، طرح صرفا به صورت حجمی یا پلانهایی با جانمایی کلی ارائه میشود ( بسته به اینکه در تعریف پروژه کدام مهمتر باشد) و در وقتی که کارفرما به این طرح اولیه ارسال شده سرگرم است. پروژه کامل میشود ، خوبی این مسئله لحاظ شدن نظرات کارفرما روی طرح اولیه است.

در نهایت سوال اینجاست که آیا شارت صرفا حاصل اشتباه در مدیریت زمان و منابع بوده و باید به طور کلی حذف شود؟ مسلما خیر … گاهی برای به دام اندازی یک کارفرمای ارزشمند لازم است طرحی در زمان کم ارائه شود ، و یا تیم کاری یک مسابقه معماری از وقتهای آزاد خود که غالبا کم هم هست استفاده برده اند در این لحظات در صورت امکان باید با اضافه کردن نیروی کاری به طور موقت ، از فشار پروژه کاست

کارهای شارت کارهای گاه به گاه هستند نه همیشه ، اگر سیستم شما همیشه گرفتار شارت است ، لازم است که با مدیران بالادست برای رفع این بیماری به شور بنشینید. راه حل میتواند اضافه کردن نیرو (چون برای نیروی جدید کار دائم هست) یا گرفتن زمانهای بیشتر از کارفرما … و یا تعویض مدیریت دفتر فنی باشد ، خود شما مدیر آتلیه (chief atelier) هستید؟! پس لازم است در رویه خود تجدید نظر کنید .

اینکه به کارفرما با شهامت اعلام شود که کار به چه میزان زمان نیاز دارد ، از توانایی های یک مدیر کارآمد است.( وگرنه همه قادرند به کارفرما بله بگویند!)

نتیجه اینکه به جز مواردی اندک ، با چاره اندیشی برای سه معضل کمبود زمان ، ضعف مدیریت در تخصیص منابع و کمبود منابع ، مساله شارت را میتوان به خوبی حل کرد. نه گفتن سخت است ولی غیر ممکن نیست.

شارت در اصل یک کلمه فرانسوی است: Chariot

در انگلیسی (آکسفورد) هم همین واژه است یعنی:

Pronunciation:/ˈtʃarɪət/

noun

۱ a two-wheeled vehicle drawn by horses, used in ancient racing and warfare

۲ historicala four-wheeled carriage with back seats and a coachman’s seat

۳ literarya stately or triumphal carriage

verb

[with object] literary

convey in or as in a chariot

Origin:

late Middle English: from Old French, augmentative of char ‘cart’,

based on Latin carrus ‘wheeled vehicle’

همچنین معنی مستقیم واژه : ارابه جنگی ، ارابه ، کالسکه ، گاری

[۲] نفر اول با توانایی های تحلیل اولیه و مشخص کردن چارچوب پروژه ، توانایی انجام مطالعات ، طراح معماری و با توانایی کامل ترسیم و ارائه کار تعریف شده است ، نفر دوم آشنا با مطالعات و تکمیل طرح معماری (developer) و توانا به ارائه طرح است. تعداد نفرات پروژه بسته به ابعاد کار تعریف میشود.