فرایند رسیدن از یک زمین خالی و یک برگه شرح خدمات به یک نقشه معماری فاز یک در یک شرکت مهندسین مشاور رو من یک جور تولید میدونم و هرچه که ما از بخش آکادمیک ، فکری و درونی و روح طرح خالی تر بشیم و به یک نقشه ماشینی نزدیکتر میتونیم بگیم که کار ما از “خلق یک اثر معمارانه” دور و به “تولید نقشه معماری” نزدیکتر میشه.
با این حال در یک دنیای حرفه ای لازمه که ما بتونیم یک نقشه رو در زمان کمی آماده کنیم و روی میز جلسه با کارفرما رو نمیشه با حرف و حدیث معماری خلاقانه و حرفهای آکادمیک پر کرد … از طرف دیگه کار هر چه زودتر آماده بشه نامه درخواست دستمزد … و خلاصه اینکه ما درگیر زمان هستیم و غالبا در دنیای حرفه ای با گلایه از طرف بچه های تازه فارغ التحصیل روبرو میشیم که فکر میکنند اگر پنج ماه دیگه (واسه یک کار یک ماهه) وقت داشتند حتما یک کار خلاقانه میکردند.
مساله اینه که ما باید بین زمان پروژه و میزان وقتی که برای آماده شدن یک کار لازمه تعادلی برقرار کنیم. البته کمبود زمان نامعقول یک هفته واسه یک هتل ۵ ستاره بیست هزار متری رو نمیتونیم کاریش بکنیم ولی گاهی هم در یک زمان کوتاه لازمه که یک طرح بزرگ واسه مسابقه داده بشه و شما که نمیخواهید همه طرح هایی که واسه مسابقه میدید مثل آقای رضا دانشمیر کپی باشند؟
اغلب کسایی که در شروع کار هستند از مهندس ارشدشون میپرسند خوب از کجا شروع کنم ؟ چکار کنم ؟ طرف هم یک چرت و پرتی جواب میده و میگذره … این مساله در تمام مدت دانشجویی واسه من یک علامت سوال بوده …
من اینجا خواستم تجربه خودم رو بگم البته معمارای بزرگ هم تو مجله معماری و شهرسازی شماره ۵۴ و ۵۵ گفتند که چکار میکنند ولی شما که یک شرکت زیر دست خودتون ندارید ، دارید؟ شما یک نفر از یک شرکت یا یک نفر از گروهی هستید که داره تو مسابقه شرکت میکنه و نیاز دارید به دور از رویاهای دانشجویی و در یک دنیای خشن حرفه ای حرفی واسه گفتن داشته باشید و برای دویدن توی این مسیر طولانی لازمه که خیلی انرژی هدر ندید. خوب من راه حل خودم رو میگم. شما اگر نظری دارید حتما بدید.
۱-شرح خدمات رو به خوبی بخونید ( از سرسری برخورد کردن با این مساله به شدت باید پرهیز بشه ) و اگر لازمه یک کپی از اون یا یاد داشتی که ازش برداشتید رو توی پوشه پروژه داشته باشید. سوالایی که واستون پیش میاد یا اطلاعاتی که احساس میکنید لازمه رو یادداشت کنید.
۲-ابعاد زمین رو تو کامپیوتر پیاده کنید ، جهت شمال ، نقشه توپوگرافی نقشه برداری شده و اگر نبود شیب زمین و عکسهای مربوط به زمین رو حتما ببینید. (تو این مرحله اگر بشه از زمین بازدیدی داشته باشید که خیلی عالیه ولی مستحبه و واجب نیست.)
۳-یک نشست با کارفرما داشته باشید و سوالاتون رو ازش بپرسید. خیلی مهمه که حتی اگر شرح خدمات هم کامله ، از زبون خود کار فرما بشنوید که چی تو ذهنشه و چی میخواد. و گر نه از نمایندش و در نهایت اگر شما یک طراح دون پایه هستید از مهندس ارشدتون بپرسید اگر جوابی نداشت مهمه که از کارفرما بپرسه و به شما بگه این مساله از این لحاظ مهمه که خیلی از کارفرماهای خصوصی و حتی دولتی دقیقا نمیدونند چی میخوان و اون شرحی که میدن و تیزی معمار طرح ، نتیجه نهایی رو به خواسته ها نزدیک میکنه. از این مرحله هم یادداشت بردارید و نگه دارید.
۴-بعد از نشست با کارفرما و یا با مهندس ارشد ، اگر بتونید زمین رو ببینید این دفعه مستحب موکد هست وگرنه عکسهای زمین و موقعیت قرارگیری طرح رو یک بار دیگه ببینید. عکسهای ماهواره ای گوگل هم عالی هستند.
۵-این مقوله واسه وقتی تنظیم شده که وقت حداقل هست و زمانی واسه مطالعات نیست ، با این حال اگر قراره مطالعاتی صورت بگیره حالا وقتشه ، یک مطالعات واسه سالن آمفی تاتر و سالنهای اطرافش ممکنه یک هفته تا یک ماه بسته به اینکه چقدر کامل باشه وقت بگیره و در اورژانسی ترین وضعیت شما واجبه یک تا چند روز رو بسته به اهمیت و ابعاد پروژه واسه ابعاد و اندازه ها و استاندارد ها وقت بزارید و از time saver یا نویفرت اطلاعات لازم و سرانه ها رو استخراج کنید. در صورتی که ابعاد استخراج شده خیلی متفاوت با ابعاد طرح هستند سریعا کارفرما رو در جریان قرار بدید. در پایان این مرحله شما باید یک جدول برنامه ریزی فیزیکی و چند یا چندین صفحه (بسته به حساسیت طرح) استانداردهایی که خودتون یا کانگورو تون (بخونید دستیار) استخراج کرده داشته باشید و با کارفرما هماهنگی اولیه در موردشون صورت بدید .
۶-خوب حالا شما هستید و یک جدول برنامه ریزی فیزیکی. (و البته انبوهی از اطلاعات که با خلاصه کردن و طبقه بندی کردن تو مغز کوچیکتون جا دادید.) در وحله اول باید بدونید ساختمان باید چند طبقه باشه (اگر نمیدونید هم این قضیه رو تو ذهنتون بصورت حدودی داشته باشید) بعد فضاها رو اگر طبقه بندی دارند که هیچ و اگر هم ندارند شما این کار رو انجام بدید مثلا اگر یک جای اداری هستش با صد تا فضا یا اتاق ، خوب شروع کنید فضا های مرتیط با هم رو یک جا بنویسید مثلا اتاق رییس رو با منشیهاش و انتظار و استراحتش و معاونتهایی که لازمه کنارش باشند و اتاق جلسات و … را بزارید یک جا و نگهبانی و انبار و پارکینگ و … خلاصه به چند حوزه کلان فضایی برسید البته مطالعاتی که انجام دادید خیلی بهتون کمک خواهد کرد. در نهایت این مرحله باید متراژهای هر حوزه رو حساب کنید و سر جمع با توجه به ابعاد زمین و سطح اشغال کلی یا دقیقی که هست به تعداد طبقات برسید مثلا ۶ طبقه و سپس حوزه ها رو برای طبقات تنظیم کنید و با کم و زیاد کردن و یا حتی دو تکه کردن یک حوزه دقیقا به این مساله برسید که چه فضایی در چه طبقه و احیانا در کنار کدام فضاها قرار میگیره.
۷-از خودتون پرسیدید که خوب این کارا خلاقیت معمارانه شون کجاست ؟ برای اونهم جایی هست : اولا شمایی که میخواهید کار خلاقانه و نو ارائه بدید همیشه باید در حال خوندن مجلات و دیدن کتابهای خوب معماری و آشنایی با معمارای بزرگ باشید و اگر در روز یا هفته یک وقت مشخص برای دیدن کار یک معمار و تحلیل کاراش بزارید که چه بهتر ، حتی الامکان از کارایی که میبینید رو پوستی و شاسی کوچیکی که دارید اتود بزنید (از اینکه دستتونو رو بلرزونید پرهیز کنید ما میخواهیم کار معمارانه بکنیم لرزش دست هم به موقش سر پیری سراغتون میاد) خوب … واسه حالا که وسط کاریم و وقت زیادی هم نداریم باید شما از مجموعه ای از CD ها که قبلا واسه خودتون فراهم کردید ، کتابخونه تخصصی معماری و مجلات معماری ، کارای مرتبط با پروژه مورد نظر رو مرور کنید در همین حین رو پوستی خط بکشید ، کم کم حوزه های مرتب شده تو بخش قبلی رو تو کامپیوتر پیاده کنید و با سه بعدی کردن ، برنامه ریزی فیزیکی طرح رو بصورت حجمی تو ذهنتون داشته باشید ، ببینید نکته ظریف اینجاست : با آماده کردن قبلی ذهن، از اینکه تو مرحله خلاقیت یک طرح پرت چه از لحاظ ابعاد و چه از لحاظ فرم یا ایده بدیم پرهیز میکنیم. هرچه ذهن رو آماده تر کرده باشید طرح هایی که میدید به واقعیت نزدیکترند و زودتر فاز یکشون نتیجه میده ، نمونه کارا رو که میبینید پوستی رو کنار دستتون فراموش نکنید ، همینطور خط بکشید حتی اگه مهم نباشه ، این کارا ذهن رو واسه رسیدن به ایده و طرح قلقلک میده ، اینترنت رو هم فراموش نکنید. کم کم که احساس کردید به یک طرح یا ایده رسیدید ( این قضیه بنا به برنامه ریزی زمانی پروژه یک روز تا یک ماه طول میکشه ) اونو تو کامپیوتر پیاده کنید آخه دست آدم به خروج از مقیاس خیلی علاقه داره بخصوص از کشیدن پلانهای بی مقیاس پرهیز کنید ، سایت رو با مقیاس پرینت بگیرید و زیر دستتون داشته باشید … توی یک پلان یک صدم یک پله اندازه یک نخود نکشید.
۸-خوب ما یک ایده خام روی پوستی و کمی کامپیوتری شده از مرحله قبل داریم ، توی چند رفت و برگشت ایده رو به ابعاد پلانی دقیقتر نزدیک میکنیم و در همین حین سه بعدی اتودی کار رو که شاید هم با دست زدیم رو با CAD و شاید کمی هم MAX پخته تر میکنیم ولی نه زیاد. حالا میگم چرا … لازمه که پلانمون رو روی الگوی ایده داده شده پیاده کنیم … ببینید این ایده لازم نیس ایده ای خاص باشه ، اگر واسه مسابقه هست ما حداقل دو هفته با طرح ذهنمون رو عجین کردیم و حدود یک ماه هم کار دیدیم ( روزی یکساعت یا کمتر بیشتر) بنابراین بدونید ما از ایده ای که دادیم خیلی خفن تر نمیتونستیم مگر اینکه کپی محض باشه. ولی نگران نباشید … طرح رو در ادامه میپزیم و میتونم از قول استادم دکتر احسان ا… رسولی بگم که ۹۰ درصد ایده ها رو میشه پخت و تبدیل به یک کار معماری کرد منتها یکی زود نتیجه میده و یکی جون آدم رو بالا میاره مهم اینه که … در پایان این مرحله ما یک سری پلان داریم که به طور کلی کشیده شده (شاید یک خطه) و زمزمه هایی از ستون گذاری هم ازش به گوش میخوره. تو این مرحله یا مرحله قبلی اگر مهندس ارشدی دارید طرح رو بهش نشون بدید ، ممکنه برداشت یک شخص با تجربه از کارفرما ، از ما خیلی بیشتر به واقعیت نزدیک باشه. و اگر نه ، کار رو تا مرحله آلبوم فاز یک ادامه میدیم تا به کارفرما نشون بدیم.
۹-نگران نباشید. منم از ستون گذاری متنفر بودم ولی باید بدونی که یک طرح خوب واسه اجرا باید یک استراکچر خوب هم داشته باشه پس حتی اگر مسابقه هم هست خیلی خوبه که ضمن مشورت با یک مهندس عمران جوان ولی خلاق و باهوش (از مشورت با مهندسای عمرانی که تو وضعیت کنونی جامعه حرفه ای مدت زیادیه هضم و جذب شدند و الان وقت دفعشون هم هست به شدت پرهیز کنید) رو طرحتون یک الگوی سازه ای بزارید. یک معمار موفق همیشه خودش در ارائه ایده های سازه ای و حتی دادن پیشنهاد سیستم سازه و وضعیت تیر ریزی پیشگام هست. سعی کنید از مدولهای مناسبی مثل ۶ یا ۷.۲ که این دومی رو من عاشقش هستم استفاده کنید یا حداقل سعی کنید فاصله محور ستونهاتون بر ۶۰ سانتیمتر بخش پذیر باشه حالا اگر طرح خاصه یا دایره و منحنی زیاد داره که خوب اونم راه حل خودش رو داره.
۱۰-طرح شما تا حدود زیادی آماده است ، حالا لازمه که یا یک سه بعدی کاملتر بزنید یا سه بعدی اولیه ای داشتید رو کاملتر کنید . الان زوده که پلان فاز ۱ یا نماها کشیده بشه چون بعد که سه بعدی کنی خجالت میکشی. تو این مرحله از اینکه طرح تا ۲۵ درصد به هم بریزه یا عوض بشه یا شبکه سازه ای لطمه ببینه یا قسمتی از یک حوزه منتقل بشه به جای دیگه اصلا نترسید. مهم کاشتن یک طرح روی کله کچل زمین بود ، حالا با قیچی و شونه دست و کامپیوتر کار رو اصلاح میکنید. اگر جایی حس شد کامپیوتر از انجام ایده ذهنی عاجزه یا خود آدم توانایی لازم رو نداره ، بهتره اتود دستی انجام بشه بعد به کمک اون اتود و احیانا یا دوست توانا تبدیل صورت بگیره این مرحله حساسیتهای خودش رو داره و البته باید توانایی پیمانکارای داخلی! رو هم مد نظر قرار داد. توی چند مرحله از سه بعدی انجام شده باید راندوی تک رنگ و اتودی و بدون آسمون و درخت و آدم و غیره انجام بشه و اصلاحات یا edit های لازم روش صورت بگیره ، رنگ و آسمون و این چیزها ذهن رو فریب میده و به درد گول زدن کارفرماهای احمق میخوره در این مرحله به شدت باید ازش پرهیز بشه تا به یک طرح برسیم که به خودی خود و بدن کمک حواشی زیبا و کامل باشه. قدیمیا اون وقتها ماکت اتودی میزدند ولی الان …
۱۱-با توجه به سه بعدی انجام شده ، پلانها رو کامل و دو خطه میکنیم ، در و پنجره و احیانا مبلمان میزاریم و نما ها رو هم با توجه به حجم میکشیم ، تو این مرحله ممکنه حجم کمی نیاز به اصلاح واسه همگونی با پلان و نما داشته باشه که انجام میدیم.
۱۲-آلبوم شما آماده است. دیدهای سه بعدی رو بزارید کنارش چون کارفرما چیز زیادی از پلانها نمیفهمه ، سه بعدی رو که دید به چهرش نگاه کنید میفهمید که گند زدید یا نه. اگر هم کار مسابقه است یکی دو روزی تا یک هفته شیت بندی و پلات و غیره وقت میگیرند و در نهایت باید دعا کنید. منم دعا میکنم براتون.
سلام . با عرض خسته نباشید از مطالب خوب و مفیدتون ، استفاده کردم. تمام این سوالات و نکات در موردش بحث کردین تو ذهنم سوال بود و هر چقدر مطالعه میکنم باز متوجه میشم اینکه خیلی خیلی به مطالعه نیاز دارم .خوشحال میشم راهنماییم کنید .ممنون از زحماتتون.
با سلام خدمت دوست عزیز و آرشیتکت ارزشمند مهندس مطلق من تقریبا یک معمار حرفه ای در شیراز هستم و حدود ۲۰ سال سابقه در زمینه طراحی و اجرا دارم فرایند نوشته شده توسط شما بسیار زیبا و کاربردی است از انتقال تجربیات خود به جوانها کمال تشکر و قدر دانی رو دارم پیروز باشید
کاش همه معمارها یک سایت مثل این سایت داشتن
نکته جالب اینه که با وجود شتابی که دنیا گرفته که بعضی از معمارای جوون و پیشرو دنیا بازگشتن به سوی ماکت دست ساز و مثل گائودی ۲۰۰ سال پیش ماکت اتود حتی یک به یک می سازن و مکتب بوزار که تکیش بر ترسیمات بود داره اعتبارش کم میشه شاید سرعتی که نرم افزار های مثل رویت به طراحی فنی دادن باعث میشه یک عده جرات کنن کانسپت رو با ماکت دست ساز پیش ببرن تا به موازات به سرعت تو کامپیوتر مدل بشه
مرسی از اینکه تجربیاتت رو به اشتراک گذشتی
ممنون
باید در کنار تامین خواسته های کارفرما به نیازهای واقعی کاربر های اون فضا توجه خاص بکنیم
عالی بود
سلام مهندساینکه کسی واسه شما نظراتش رو نمینویسه دلیل بر این نیست که کسی هم به وب لاگ شما سر نمیزنه. خیلی وقتا شده که خوده ما به یه وب لاگ سر زدیم و کلی هم از مطال ب اون سایت به قول شما ایده گرفتیم ولی هیچ نظری ندادیم.شاید به خاطره فرهنگ ما ایرانی ها باشه که همیشه و از همه طلبکاریم .
سلام مهدی جانخوبی خیلی خوشحال شدم از پیدا کردنت تو دنیای مجازی. خوشی تهرانی هنوز. چند روز پیش با افشار صحبت می کردم می خواست بره مالزی ایمیل من m.mirgholami@pgrad.unimelb.edu.aumirgholami@gmail.comkeep in touchfelan